ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ
ΑΓΡΟΚΤΗΜΑΤΑ (Ν. 4235/Μάρτιος 2014)
Ένα άρθρο αποκλειστικά για τις Αγροτικές Ευκαιρίες του κου
Στεφανάκη Κωνσταντίνου (Γεωπόνου ΑΠΘ).
(Μια σημαντική ευκαιρία για τον τουρισμό και τον αγροτικό
χώρο αλλά με προϋποθέσεις, επειδή πολλές φορές γίνονται τα χειρότερα πράγματα
στο όνομα των καλύτερων προθέσεων)
Ο νόμος 4235/14 που ψηφίστηκε πρόσφατα, αποτελεί νέο θεσμό
στον αγροτικό χώρο και αφορά στην δημιουργία αγροκτημάτων, με στόχο την παραγωγή, μεταποίηση και εμπορία
των αγροτικών προϊόντων, τα οποία θα παράγονται.
Παράλληλα θα έχει σκοπό τη διατήρηση του παραδοσιακού τρόπου
παραγωγής και παραδοσιακών επαγγελμάτων, την προβολή ηθών και εθίμων της
περιοχής του, την προστασία περιβάλλοντος και της χλωροπανίδας, την επαφή των
επισκεπτών με τα πλησιέστερα πολιτιστικά στέκια (θεματικά μουσεία,
αρχαιολογικούς χώρους) και τον παραγωγικό πολιτισμό του τόπου.
Εφ’όσον το αγρόκτημα διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές,
μπορεί να εκπαιδεύει τους επισκέπτες στις αγροτικές δραστηριότητες και να
δημιουργεί δράσεις προάσπισης της υγείας (σωστή διατροφή, περίπατοι, αθλητικές
δραστηριότητες κ.α.)
Οι οικονομικές μονάδες που θα δημιουργηθούν και
λειτουργήσουν με αυτό τον νόμο θα περιλαμβάνουν τόσο μικρές όσο και μεγάλες
αγροτικές επιχειρήσεις.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο άρθρο 56 του νόμου για τους
μικρούς παραγωγούς, δίνοντάς τους τη δυνατότητα μεταποίησης των προϊόντων τους,
εφ’όσον διαθέτουν χώρο 60 τ.μ. με W.C., αποθήκη και υποδομή μεταποίησης
(κουζίνα, ψυγείο κτλ.)
Δημιουργούνται δηλαδή μικρές οικοτεχνικές μονάδες
μεταποίησης.
Τα φρέσκα και τα μεταποιημένα προϊόντα έχουν προέλευση την
ιδία παραγωγή, από τον αγρότη και τα μέλη της οικογένειάς του, καθώς και μικροποσότητες
προϊόντων από άλλους παραγωγούς της ίδιας περιοχής.
Τόσο τα φρέσκα όσο και τα μεταποιημένα οικοτεχνικά προϊόντα,
ο παραγωγός μπορεί να εμπορεύεται από τον δικό του χώρο παραγωγής, καθώς και σε
αγορές παραγωγών οι οποίες θα δημιουργηθούν από αποκλειστικά αγρότες της
ευρύτερης περιοχής, με δικαίωμα συμμετοχής τους και σε αντίστοιχες αγορές
όμορων νομών.
Ο νόμος θεσπίζει επίσης εκδηλώσεις με την ονομασία
Θεσμοφόρια (!) με διοργανωτές τους
δήμους, τοπικούς συλλόγους ή επιμελητήρια και με εποπτεία του ΥΠΑΑΤ, για την
ανάδειξη των προϊόντων κάθε περιοχής .
Με μια πρώτη ματιά ο νόμος παρουσιάζεται θετικός στη
λειτουργία του αγροτικού χώρου, ιδιαίτερα με τη θέσπιση των τοπικών αγορών των
παραγωγών, οι οποίες με διάφορες μορφές λειτουργούσαν μέχρι σήμερα, χωρίς να
έχουν θεσμοθετηθεί, ενώ τώρα αποκτούν την απαραίτητη νομιμότητα. Ένα ακόμα πολύ
σημαντικό στοιχείο είναι η απαλλαγή του παραγωγού από τη διατήρηση λογιστικών
βιβλίων, τα οποία θα απαιτούσαν την ένταξή του στον Ο.Α.Ε.Ε. (πρώην ΤΕΒΕ) με
δυσβάστακτη για τον αγρότη οικονομική επιβάρυνση (ασφαλιστικές εισφορές,
λογιστική παρακολούθηση).
Επίσης η προστιθέμενη αξία την οποία αποκτούν τα
μεταποιημένα από τον παραγωγό προϊόντα καθώς και η άμεση πώλησή τους στον
καταναλωτή, αποκλείοντας τους μεσάζοντες, προβλέπεται να αυξήσει σημαντικά το
εισόδημα του παραγωγού.
Επειδή στη χώρα μας όπως ήδη ανάφερα, πολλές φορές γίνονται
τα χειρότερα πράγματα στο όνομα των καλύτερων προθέσεων, ακόμα και αν πρόκειται
για καινοτόμες δράσεις, θα μου επιτρέψετε να διατηρήσω –τεκμηριωμένα φυσικά-
επιφυλάξεις και να επιστήσω την προσοχή όλων, ώστε όχι μόνο να μην υπάρξει
παρέκκλιση του νόμου (ως συνήθως) από τον σκοπό για τον οποίο ψηφίστηκε, αλλά
να επεκτείνει την εφαρμογή του και στον τουριστικό τομέα.
Ρίχνοντας μια ματιά στο πρόσφατο παρελθόν με την δημιουργία
αγροτοτουριστικών μονάδων (πρόγραμμα LEADER), θα διαπιστώσουμε μια σκανδαλώδη
παρέκκλιση.
Ο αγροτουρισμός, ενώ είχε στόχο να φέρει σ’επαφή τον
τουρίστα με τον αγροτικό χώρο και όλα τα πολιτισμικά προϊόντα του, κατέστησε αγρότες
και μη σε πάρα πολλές περιπτώσεις, ιδιοκτήτες εξοχικών οικίσκων ή δωματίων (τα
οποία αυτάρεσκα αποκαλούσαν οι ιδιοκτήτες τους «βίλες») και έπαυσαν πολύ
σύντομα να φιλοξενούν τουρίστες, αποτελώντας εξοχικές κατοικίες των ιδιοκτητών,
ή απλά ένα πρόσθετο περιουσιακό τους στοιχείο. Σήμερα συνιστούν μέρος των
φορολογούμενων ασύστολα από τους υπηρέτες της τρόϊκας, ιδιοκτησιών.
Ίσως η παρέκκλιση αυτή να αποτέλεσε πρόσχημα για το Veto που
έθεσε το υπουργείο τουρισμού, για την κατ’ουσία υποκλοπή της δυνατότητας των
πολυλειτουργικών αγροκτημάτων (Π.Α.) να διαθέτουν ξενώνες, ώστε να ολοκληρώνουν
το κύκλωμα φιλοξενίας των πελατών τους, άρα και την αύξηση του οικονομικού τους
κύκλου.
Αν έκανε η υπουργός τουρισμού μαζί με τον συνάδελφό της του
ΥΠΑΑΤ, τον κόπο να μεταβούν στη γειτονική Ιταλία και διαμείνουν σ’ένα
αγροτοτουριστικό κατάλυμα, θα καταλάβαιναν πως λειτουργεί με σωστό τρόπο ο
αγροτουρισμός και ότι δε χρειαζόταν η υφαρπαγή από τη δράση των Π.Α. των
ξενώνων τους, κάτι που περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητές τους. Εκτός αν η κ.
υπουργός δεν έχει κατανοήσει τι σημαίνει θεματικός τουρισμός.
Ένα άλλο κακό προηγούμενο κακοποίησης θεσμού αποτελούν οι
λαϊκές αγορές, οι οποίες ξεκίνησαν με τις καλύτερες προθέσεις για παραγωγούς
και καταναλωτές και έχουν καταντήσει ένας νόθος θεσμός, μόνο κατ’όνομα λαϊκές.
Η συμμετοχή στη χορήγηση αδειών για λαϊκές, του υπουργείο εμπορίου και της
τοπικής αυτοδιοίκησης, διευκολύνει τη συναλλαγή μεταξύ των υπεύθυνων και των
«παραγωγών»-εμπόρων.
Και στις δύο περιπτώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, δε θα
γινόταν καμιά παρέκκλιση, αν είχε θεσμοθετηθεί στις διαδικασίες η ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ και
ο ΕΛΕΓΧΟΣ από τον φορέα διαχείρισης, στη σωστή εφαρμογή των θεσμοθετημένων
δράσεων.
Πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι η σωστή λειτουργία των Π.Α.
θα τα βοηθήσει να σταθούν στα πόδια τους και θα θωρακίσει ιδιαίτερα τους
μικρούς παραγωγούς από την αρπακτική διάθεση των κερδοσκόπων, ακόμα και αν
επίορκοι πολιτικοί προσπαθούν να τους υπηρετήσουν.
Λένε, ότι όταν σου δείχνουν το φεγγάρι να μην κοιτάς το
δάχτυλο, αλλά τι κρύβει το φεγγάρι που σου δείχνουν. Γι’αυτό πριν συνεχίσω για
τα Π.Α. είμαι υποχρεωμένος ν’αναφερθώ για το μέλλον που προγραμματίζουν οι
νεοφιλελεύθερες πολιτικές για τον αγροτικό χώρο.
Στις 5/5/14 εγκρίθηκε από το eurogroup με τη συμμετοχή του
Γ.Στουρνάρα η έκθεση Ι.Ο.Β.Ε. και η μελέτη (χρηματοδότες Ε.Τ.Ε. και Σ.Ε.Β.) του
Mc Kinsey (Greece 20/20) η μελλοντική και σε βάθος χρόνου 10ετίας, ανάπτυξη του
αγροτικού τομέα στη χώρα μας.
Τέσσερις (4 !!!) εταιρίες θα αναλάβουν με παραχώρηση των
δημόσιων γαιών σε πρώτη φάση, την παραγωγή και μεταποίηση των γεωργικών
προϊόντων και μόνο μία (1 !!!) με ονομασία Greek food company, την εμπορία
τους. H χρηματοδότηση θα γίνει από ΕΣΠΑ, ΕΘΝΙΚΗ τράπεζα και Ελληνικό επενδυτικό
ταμείο. Με τη συμμετοχή και του μακρύ χεριού του Βερολίνου (τράπεζα KfW).
Tα πράγματα δε σταματούν εδώ, αλλά αποτελούν τον προάγγελο
της συνέχειας. Με βάση λοιπόν συζητήσεις εν κρυπτώ (4 γύροι έως τώρα) μεταξύ
Ε.Ε. και USA, επιδιώκεται η δημιουργία ζώνης ελευθέρων συναλλαγών (TTIP), ως
διατλαντική εμπορική σχέση.
Γνωρίζοντας ποιος ηγείται του Π.Ο.Εμπορίου, την απροθυμία
των USA για να δεχτεί προϊόντα με γεωγραφικές ενδείξεις και τη χαλαρότητα στις
προδιαγραφές των προϊόντων τους, δεν προοιωνίζεται τίποτα καλό για τα ελληνικά
προϊόντα. Άλλωστε οι USA κάθε στιγμή μπορούν ν’απορυθμίσουν την αγορά ενός
προϊόντος π.χ. του λαδιού εισάγοντας χύμα, πολύ περισσότερο όταν η συμφωνία θα
καθιερώσει σύντομα πλήρη δασμολογική απελευθέρωση.
Η ηγέτιδα της Ε.Ε. Γερμανία, με υπερκέρδη δις ευρώ μέσα σε
οικονομική κρίση, προκειμένου να στερεώσει την εισδοχή των βιομηχανικών
γερμανικών προϊόντων στην αγορά της αμερικανικής ηπείρου, επιδιώκει με τη
συμφωνία αυτή προϋποθέσεις προώθησης των ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων στην
Αμερική, σε ευνοϊκές τιμές για τον Αμερικανό καταναλωτή.
Επανέρχομαι στα Π.Α.. Η χώρα μας είναι ευνοημένη από τη φύση
της, όχι μόνο εξ αιτίας εδαφοκλιματικών συνθηκών, φυσικού κάλλους, σπάνιου
νησιωτικού συμπλέγματος, αμέτρητης και σπάνιας χλωροπανίδας, αλλά και γιατί
στερείται μεγάλων εκτάσεων.
Η στέρηση τέτοιων εκτάσεων αποτελεί ευλογία, γιατί αντί της
εκτατικής γεωργίας των αγροχημικών, της δίνεται η δυνατότητα παραγωγής
ποιοτικών προϊόντων με τη βιοκαλλιέργεια.
Το νομοσχέδιο προβλέπει την δυνατότητα εκπαίδευσης (!) των
επισκεπτών. Πως όμως είναι δυνατό ο παραγωγός να εκπαιδεύει τον επισκέπτη, αν ο
ίδιος δεν έχει υποστεί αντίστοιχη εκπαίδευση;
Για να γίνει αυτό απαιτείται σύνδεση της γεωτεχνικής
εκπαίδευσης (Α.Ε.Ι., Α.ΤΕ.Ι.) με το χωράφι. Η βιολογική γεωργία μπορεί να
εφαρμοστεί σε μεγάλη έκταση και όχι φυσικά με τον τρόπο που εφαρμόζεται σήμερα,
μόνο με τη βοήθεια της έρευνας. Είναι τεράστια τα συμφέροντα στον γεωργικό
τομέα (γεωργικά εφόδια, γενετικό υλικό-υβρίδια, μεταλλαγμένα-) ώστε οι
πολυεθνικές ν’αφήσουν εύκολα να χαθεί η προτεραιότητα πρόσβασης στην έρευνα για
τα προϊόντα τους, προς όφελος των βιολογικών. Όμως ο αγρότης έχει ανάγκη τον
γεωτεχνικό ως σύμβουλο και όχι ως γραφειοκράτη.
Πως είναι δυνατόν η πολιτεία να αγνοεί το ΓΕΩΤΕΕ, το οποίον
έχει θεσμοθετηθεί ως συμβουλευτικό της όργανό και να δρα προς όφελος των
μεγάλων συμφερόντων;
Στην ελληνική επικράτεια υπάρχουν πολλά κρατικά αγροκτήματα
τα οποία διαχειρίζεται το ΥΠΑΑΤ με ανορθόδοξο τρόπο. Στην ουσία τα έχει
εγκαταλείψει.
(σας λέει τίποτα το ΤΑΙΠΕΔ;) Έλλειψη χρηματοδότησης και
προσωπικού (που βγήκε στη σύνταξη και δεν αντικαταστάθηκε), τα οδήγησε σε
μαρασμό. Αυτά τα αγροκτήματα παρήγαγαν κάποτε πολλαπλασιαστικό υλικό με ντόπιες
ποικιλίες φρουτολαχανικών και κάποια απ’αυτά διατηρούσαν σπάνιες ράτσες
παραγωγικών και μη ζώων και σπανιότατες με άρωμα και γεύση ποικιλίες φρούτων.
Όλα αυτά σήμερα κινδυνεύουν με αφανισμό. Μήπως δεν άφησαν να χαθεί ο θησαυρός
της ελληνικής χλωρίδας στην ολοκαίνουρια (!) τράπεζα γενετικού υλικού στη Σίνδος
Θεσσαλονίκης, η οποία δε λειτούργησε ποτέ, με ευθύνη του ΥΠΑΑΤ;
Και όμως έρχεται τώρα το ίδιο αυτό υπουργείο να νομοθετήσει,
με δάνειες ιδέες (παρμένες από κάποια ελάχιστα, αλλά αξιόλογα πραγματικά Π.Α.,
σκόρπια ανά την Ελλάδα, τα οποία έστησαν με μεγάλες προσπάθειες οι
παραγωγοί-ιδιοκτήτες), καινοτόμες τάχατες ιδέες, τα Π.Α.
Η προσπάθειά του σίγουρα θα είχε μεγάλη αξία, αν δεν
τοποθετούσε ο νομοθέτης το κάρο μπροστά από το άλογο. Ο λαός μας επομένως έχει
δίκιο όταν ορίζει εύστοχα ποιος μπορεί να φορά …μεταξωτά βρακιά.
Γιατί αν ήθελαν πραγματικά να προάγουν την ελληνική
γεωργοκτηνοτροφία, θα
έδιναν ζωή στα κρατικά αυτά αγροκτήματα και θα τα συνδέανε
με ερευνητικά κέντρα, για συνεχή ροή πληροφοριών.
Τα αγροκτήματα αυτά, όσα υπάρχουν κι εκεί που δεν υπάρχουν
να ιδρυθούν νέα, θα μπορούσαν ν’αποτελέσουν κέντρα εκπαίδευσης και ενημέρωσης
επαγγελματιών και ερασιτεχνών αγροτών (με θεματικά σεμινάρια, περιβαλλοντικές
δράσεις, εξάσκηση), και να είναι επισκέψιμα από τουρίστες.
Στους χώρους τους θα μπορούσαν να οργανωθούν και:
-Εκθετήρια με σημεία πώλησης ποιοτικών προϊόντων της
περιοχής.
-Έκθεση αναδρομική στην εξέλιξη της γεωργίας.
-Μαθήματα με πρακτική εξάσκηση στην παραγωγή παραδοσιακών
προϊόντων (αιθέρια έλαια, έκθλιψη ελαιοκάρπου, παραγωγή οινοπνευματωδών και
γαλακτοκομικών προϊόντων κ.α.)
-Κέντρο εξάσκησης στην καλλιέργεια κηπευτικών, αρωματικών
και δενδρωδών καλλιεργειών.
-Παιδότοπος και θεατρική σκηνή για φιλοξενία κουκλοθέατρου,
καραγκιόζη, θεατρικών ομάδων, νεανικών και ώριμων μουσικών και χορευτικών
συγκροτημάτων.
-Εκθετήριο εικαστικών με αγροτική θεματολογία (φωτογραφίες,
προβολές slides, ζωγραφικοί πίνακες κ.α.)
-Αγώνες για τα καλύτερα προϊόντα της περιοχής, γευσιγνωσία
κτλ. και φυσικά…
-Βιβλιοθήκη με βιβλία και ηλεκτρονικά μέσα, αφού όλα
ξεκινούν από τη γνώση και τη σωστή αξιοποίησή της.
Ότι αναφέρθηκε, θα μπορούσε να οδηγήσει σωστά τον καθένα που
ενδιαφέρεται να εγκατασταθεί στον τομέα της γεωργίας, αντί ο ενδιαφερόμενος
ν’αφήνεται στην τύχη του και παράλληλα να καθιερώσει μια φιλική σχέση του
ανθρώπου με το περιβάλλον. Έτσι θα μπορούσε να γίνει σωστή διαχείριση του
χρόνου που ξοδεύει κάποιος, για να γευτεί την ατμόσφαιρα και τα προϊόντα της
περιοχής που επισκέπτεται.
Μ’αυτό τον τρόπο διαμορφώνει μια εναλλακτική διαβίωση,
αναφορικά με την υγιεινή του σώματος και του πνεύματος.
Όσο περισσότερο βοηθηθούν τα Π.Α. να σταθούν στα πόδια τους,
τόσο αποτελεσματικότερα θ’αποκρουστεί ο κίνδυνος για τη γεωργία απ’όπου κι αν
προέρχεται.
Το περιβάλλον και ο αγροτικός (πλέον του άλλου) πολιτισμός
που δημιουργήθηκε στη γη μας είναι η προίκα μας. Μην την αφήσουμε να την
αρπάξουν οι περιφερόμενοι αγύρτες και τα κοράκια της μαύρης διεθνούς, με τη
συνέργεια επίορκων πολιτικών που τους υπηρετούν πιστά, γιατί τότε η βαρβαρότητα
του νεοφιλελευθερισμού θα γίνει καθεστώς. Και ο λαός μας παρά τα λάθη του δεν
την αξίζει. Ιδιαίτερα η νέα γενιά.
Τι μπορεί να προταθεί επομένως στον ενδιαφερόμενο για τη
δημιουργία ενός Π.Α.;
Επειδή δε θέλω να καταχραστώ την φιλοξενία που μου
παρέχεται, θα συνεχίσω γι’αυτό το θέμα με μια δεύτερη γραφή.
Κ.Ζ.Στεφανάκης
Γεωπόνος Α.Π.Θ.
