1 Ιουλ 2013

Στροφή των νέων αγροτών σε εναλλακτικές καλλιέργειες

Στην Κρήτη κάνουν χρυσές δουλειές όσοι προτιμούν την καλλιέργεια του σταμναγκαθιού

Οι νέοι κυρίως και με την βοήθεια του Internet ενημερώνονται και οργανώνονται, σε ομάδες παραγωγών οι σε κοινωνίες και ομάδες μέσω το Facebook και ανταλλάσουν απόψεις, γνώμες και εμπειρίες σε ότι νέο που φυσικά μπορεί και να εμπεριέχει και το επαγγελματικό ρίσκο σε μικρό ή μεγάλο βαθμό.

Τα τελευταία δύο χρόνια «Πρωταθλητισμό» στις αποδόσεις κάνουν οι νέες δυναμικές εναλλακτικές καλλιέργειες. Όπως το Ιπποφαές, το μύρτιλλο, το ρόδι, το βατόμουρο, η μαύρη τρούφα, , η αλόη βέρα (τελευταία) και το ράσμπερι.

Δημιουργούνται μοναδικές ευκαιρίες απασχόλησης για χιλιάδες κατοίκους των πόλεων, που αναζητούν επαγγελματική κατεύθυνση, χτυπημένοι από την οικονομική κρίση. Αλλά και για παραδοσιακούς αγρότες, που απομακρύνονται από τις παραδοσιακές καλλιέργειες και από τον βραχνά των επιδοτήσεων.

Ιπποφαές

Ήδη, σε περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας δημιουργούνται ροδώνες δίπλα στα φουγάρα της ΔΕΗ, για την παραγωγή του πανάκριβου ροδέλαιου. Και κτήματα με αγριοαγκινάρες, που θα αντικαταστήσουν τον λιγνίτη στην παραγωγή ρεύματος. Στην Κεντρική Μακεδονία καλλιεργείται το φυτό κενάφ,( δείτε σχετικό άρθρο στο τέλος)  από το οποίο μπορεί να παραχθούν ποικίλα προϊόντα: από χαρτί και ύφασμα, μέχρι μονωτικά υλικά και καλλυντικά. Ενώ πλέον εξαπλώνεται ραγδαία η καλλιέργεια σπιρουλίνας, του πασίγνωστου πλέον φαρμακευτικού φυτού. Αρκετά πιο νότια, στην Πελοπόννησο, ανακαλύπτουν το Ιπποφαές, το φυτό που αναμένεται να πρωταγωνιστήσει τα επόμενα χρόνια. Στην Κρήτη κάνουν χρυσές δουλειές όσοι προτιμούν την καλλιέργεια του σταμναγκαθιού. Στον ακριτικό Έβρο, καλλιεργούν ηλίανθους για το τηγάνι αλλά και για βενζίνη, ενώ τα σκόρδα της περιοχής γίνονται ανάρπαστα στο εξωτερικό. Η στέβια μπορεί να αντικαταστήσει τα τεύτλα, η ελαιοκράμβη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας, και τα ρόδια να αποτελέσουν μια καλή εναλλακτική λύση αντί της καπνοκαλλιέργειας.

kenaf



Το Ιπποφαές (νέο αλλά και πανάρχαιο!).

Φυτό του μέλλοντος χαρακτηρίζεται το Ιπποφαές, το οποίο έχει υψηλή προστιθέμενη αξία λόγω των ιατροφαρμακευτικών ιδιοτήτων που διαθέτει. Σε όλη την Ελλάδα υπολογίζεται ότι καλλιεργούνται περί τα 1.000 στρέμματα. Το φυτό μπορεί να αξιοποιηθεί σχεδόν στο σύνολό του, ως καρπός, ως «σταφίδα», ως αλεύρι, μπορεί με το πρώτο στάδιο μεταποίησης να προκύψει χυμός, «δυναμίτης» με κοκτέιλ  βιταμινών, ενώ προκύπτουν και δύο είδη ελαίων από τη σάρκα και τον πυρήνα του καρπού. Τα έλαια αυτά, έχουν πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως το ω3 και το ω6 και χρησιμοποιούνται από επιχειρήσεις πολλών ειδών ως πρώτη ύλη για καλλυντικά, τρόφιμα, συμπληρώματα διατροφής κ.ά.

Η καλλιέργεια του ιπποφαούς έχει αναπτυχθεί στη Βόρειο Ελλάδα, και, τελευταία, με ταχείς ρυθμούς στη Μεσσηνία ακόμα και σε περιοχές της Πελοπονήσου. Έχουν φυτευτεί περίπου 80 στρέμματα. Έως το τέλος της χρονιάς θα φυτευτούν περί τα 120 στρέμματα σε όλη την Πελοπόννησο, ενώ έχει ξεκινήσει η διαδικασία για την κατασκευή της μονάδας μεταποίησης, που θα ολοκληρωθεί σε δύο χρόνια.

Μένει να δούμε δυναμικές και εδώ μεταποιητικές μονάδες με πιστοποιημένη και ποιοτική συσκευασία αλλά και δράσεις που θα αφορούν και το σημαντικότατο στάδιο της έρευνας αγοράς και εμπορίας ενός τόσο ιδιαίτερου προϊόντος.

Το Κρητικό Σταμναγκάθι

Η μεγάλη ζήτηση από τα αστικά κέντρα, κρατά σε υψηλά επίπεδα τις τιμές πώλησης του άγριου ραδικιού. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα επικερδή εναλλακτική καλλιέργεια, ένα είδος άγριου ραδικιού, η ζήτηση για το οποίο κρατά σταθερές τις τιμές πώλησής του σε πολύ υψηλά επίπεδα σε σχέση με άλλα είδη χόρτων. Η πολύ καλή φήμη του άρχισε τα τελευταία χρόνια να περνά τα σύνορα της χώρας, και να δημιουργείται ζήτηση από το εξωτερικό. Καλλιεργείται ευρέως στην Κρήτη, από όπου έγινε γνωστό. Φαίνεται ότι μπορεί να αναπτύσσεται εξίσου ικανοποιητικά σε παραθαλάσσιες ζώνες, αλλά και σε βουνοπλαγιές και οροπέδια (πάνω από 1000 μέτρα υψόμετρο), και σε άλλες περιοχές της χώρας. Το σταμναγκάθι συνδυάζει ένα μεγάλο εύρος φαρμακευτικών χρήσεων, και είναι γνωστό για τις αντισηπτικές και τις αντιρευματικές του ιδιότητες.

Οι αποδόσεις του φτάνουν τα 4.000 ευρώ ανά στρέμμα, σε ετήσια βάση. Η στρεμματική απόδοση του πασίγνωστου αυτού χόρτου υπολογίζεται σε 2 και πλέον τόνους κατ’ έτος. Η τιμή παραγωγού κινείται στα 3-3,5 ευρώ το κιλό. Με το κόστος παραγωγής να φτάνει το 1 ευρώ ανά κιλό, το καθαρό κέρδος για τον παραγωγό υπολογίζεται σε 2 ευρώ περίπου ανά κιλό. (δείτε σχετικά άρθρα για την καλλιέργεια του Σταμναγκάθι στο τέλος και με τι τρόπο οι Αγροτικές Ευκαιρίες © μπορούν να υποστηρίξουν ολοκληρωμένη διαχείριση μόνο με σοβαρούς επενδυτές,  με το κλειδί στο χέρι Παραγωγή – βιολογική πιστοποίηση, πλυντήριο, διαλογή, συσκευασία και Project για εξαγωγές).

Το ρόδο και η καλλιέργεια της ροδιάς

Στη Δυτική Μακεδονία, οι αγρότες πρωτοπορούν : εδώ μια τριετία βγάζουν σημαντικά κέρδη από την καλλιέργεια τριαντάφυλλων και την ανάπτυξη της ροδιάς. Στην Κοζάνη φύτεψαν μερικές δεκάδες στρέμματα με τριαντάφυλλα, από τις οποίες βγαίνει το πολύτιμο ροδέλαιο, που πωλείται 6.000 έως 8.000 ευρώ το κιλό, Λίγο πιο πάνω, στη Γουμένισσα Κιλκίς, πρώην καπνοπαραγωγοί συνέστησαν ομάδα, και καλλιεργούν σε περισσότερα από 500 στρέμματα ροδιές. Το εισόδημα που αφήνει η ροδιά, ξεπερνάει τα 1.200 ευρώ το στρέμμα. Πλέον έχουν φυτευτεί ροδιές στον Νομό Αργολίδας. Αλλά και σε πολλούς άλλους νομούς (Ηλείας, Λακωνίας, Μεσσηνίας, Πέλλας, Ξάνθης, Λάρισας, Σερρών) δημιουργήθηκαν αρκετές φυτείες ροδιάς, κυρίως της ποικιλίας Wonderful, που είναι κατάλληλη για την παραγωγή χυμών και ήδη έχουμε την χαρά να βρούμε τέτοιους χυμούς στα ράφια των Ελληνικών Super Market.

Σημείωση των Αγροτικών Ευκαιριών: Γίνονται «πράγματα» στην επαρχία και αυτό είναι το αποτέλεσμα της οικονομική κρίσης που ξεκίνησε το 2008 αλλά και της ροής νέων αγροτών με γνώσεις, πτυχία, και πολύ όρεξη για δημιουργία σε συνδυασμό με εξειδικευμένες επιδοτήσεις που υπάρχουν για όσους το «ψάχνουν» με ώριμη σκέψη και διορατικότητα!

Η παραγωγική ζωή μίας φυτείας ροδιάς υπολογίζεται σε 25-30 έτη. Οι αποδόσεις ανά δέντρο κυμαίνονται μεταξύ 40-50 κιλών, και ανά στρέμμα 2.500-3.000 κιλών. Το κόστος εγκατάστασης ενός στρέμματος καλλιέργειας ροδιάς ανέρχεται σε 540 ευρώ, ενώ το καθαρό εισόδημα είναι 1.000-1.200 ευρώ ανά στρέμμα. Η ροδιά μπορεί να μπει σε καρποφορία από το 3ο ή το 4ο έτος, μετά την εγκατάστασή της, ενώ σε πλήρη παραγωγή φτάνει μετά το 7ο-8ο έτος. Κατά την πλήρη παραγωγή της, αποδίδει 2,5-3 τόνους /στρέμμα εμπορεύσιμο ρόδι, και, σε μερικές περιπτώσεις, περισσότερους.

Γλυκάνισο 


Φαρμακευτικά Φυτά:

Παρότι η καλλιέργειά τους έχει ξεκινήσει ήδη εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας, τα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά θεωρούνται κάτι νέο.

Υπάρχει αυξημένη ζήτηση σε τέτοιο βαθμό που ανάγκασε το υπουργείο για την προστασία της αυτοφυούς χλωρίδας να απαγόρευση την συλλογή αυτοφυών (άγριων) αρωματικών φυτών π.χ. ρίγανη…  (μόνο μικρή  ποσότητα για ατομική χρήση).

Επικρατεί μεγάλη άγνοια σχετικά με τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η καλλιέργειά τους σε όποιον ασχοληθεί. Στην Ελλάδα, ευδοκιμούν περισσότερα από 100 είδη αρωματικών φυτών, εκ των οποίων 60 θεωρούνται και μελισσοτροφικά. Από τη μεγάλη ποικιλία, τα κυριότερα που καλλιεργούνται είναι ο δίκταμος, το τσάι του βουνού, ο μαραθόσπορος και το γλυκάνισο.

Στο εμπόριο, την μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα έχουν το τσάι του βουνού, το χαμομήλι, το φασκόμηλο, η μέντα, το κύμινο, ο γλυκάνισος, η λεβάντα και το μελισσόχορτο. Οι πιο δημοφιλείς και αποδοτικές καλλιέργειες είναι πέντε: λεβάντα, χαμομήλι, βάλσαμο, ρίγανη και βαλεριάνα

Οι αποδόσεις τους διπλασιάζονται, όταν η καλλιέργεια γίνεται με βιολογικά κριτήρια.

Στην Ελλάδα, καλλιεργούνται περίπου 20.000- 30.000 στρέμματα αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών, όταν στη Γαλλία μόνο η λεβάντα και η λεβαντίνη καλύπτουν 140.000 στρέμματα (η Γαλλία συνεχίζει να εισάγει λεβάντα και λεβαντίνη για να καλύπτει τις ανάγκες της) αλλά ιδιαίτερη ζήτηση υπάρχει από τις φαρμακοβιομηχανίες για βιολογική καλλιέργεια και φυσικά για το τελικό προϊόν δηλαδή το πολύτιμο αιθέριο έλαιο.

Με δεδομένο ότι οι συνήθεις αποδόσεις στην καλλιέργεια (ανά στρέμμα) των αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών, στην Ελλάδα, κινούνται μεταξύ 150- 500 ευρώ, είναι φυσιολογικό το μέγεθος της καλλιεργούμενης έκτασης να καθορίζει τα έσοδα του παραγωγού/επενδυτή. Μία έκταση 4-5 στρεμμάτων είναι συνήθως πολύ μικρή για να φέρει αξιόλογα έσοδα. Σε ετήσια βάση, τα έσοδα μπορούν να φτάσουν τα 8.000 ευρώ σε μία έκταση 10 στρεμμάτων, καλλιεργώντας αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, που θα δώσουν τα πολύτιμα αιθέρια έλαια.




Σήμερα η πώληση φαρμακευτικών - αρωματικών φυτών ξεπερνά παγκοσμίως τα 20 δισ. ευρώ. Η Ευρώπη αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αγορές. Την πρωτοκαθεδρία στην παραγωγή και αξιοποίηση αρωματικών φυτών έχουν οι χώρες της Ασίας. ΗΠΑ, Γερμανία, Ιαπωνία και Γαλλία είναι οι κυριότεροι αγοραστές. Τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα είναι η Νέα Υόρκη, το Τόκιο και το Αμβούργο. Θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία σε χώρες, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Τυνησία και το Ισραήλ, που παράγουν και εξάγουν μεγάλες ποσότητες αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, και προϊόντων προερχόμενων από αυτά.


Σχετικά άρθρα: